Τα παλιότερα χρόνια, πριν την έλευση του αυτοκινήτου, τα μονοπάτια ένωναν προορισμούς. Όσο πιο σύντομο και καλό ήταν το μονοπάτι, τόσο πιο χρήσιμο ήταν. Τώρα που τα μονοπάτια τα χρησιμοποιούν κυρίως οι πεζοπόροι – περιηγητές, το μονοπάτι θεωρείται καλύτερο όχι από το πόσο σύντομο είναι, αλλά από το πόσο «πλούσιο» σε πολιτισμικά - ιστορικά και περιβαλλοντικά στοιχεία είναι. Τα μονοπάτια σήμερα αποτελούν ένα ταξίδι στο χρόνο, στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον, το οποίο όσο πιο πλούσιο είναι σε κάθε του βήμα, τόσο πιο ευχαριστημένοι και γεμάτοι εμπειρίες φτάνουμε στον προορισμό μας.
Η Κεφαλονιά παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία τοπίου, με ακτές και παραθαλάσσιες περιοχές, δάσος με κεφαλληνιακή Ελάτη αλλά και θαμνώνες αειφύλλων - πλατυφύλλων, ορεινές, ημιορεινές και πεδινές περιοχές, ενώ ή ορθολογική άσκηση της εκτατικής κτηνοτροφίας και της ήπιας γεωργίας συντελεί στη διαμόρφωση έντονης μωσαϊκότητας. Μέσα από την έντονη αυτή μωσαϊκότητα αναπτύχθηκε πλούσια βιοποικιλότητα και το νησί κατατάσσεται ως μία από τις σημαντικές περιοχές του Ιονίου με σημαντικό πλούτο σπάνιων και απειλούμενων ειδών και τύπων οικοτόπων.
Η φύση στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου είναι ιδανική για πεζοπορικό τουρισμό κυρίως λόγω της γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας που παρουσιάζει. Τόσο στην κορυφογραμμή (υψόμετρο + 1500 μ) όσο και οι διαδρομές μέσα στο δάσος της κεφαλληνιακής Ελάτης με χαμηλότερο υψόμετρο (450 – 1500 μ) παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον για τον πεζοπόρο λόγω της πλούσιας εναλλαγής του τοπίου. Το πυκνο δάσος Ελάτης, η πλούσια βιοπικοιλότητα, οι ασβεστολιθικοί λιθώνες, οι γεωλισθήσεις, τα σπήλαια, και βέβαια, η θέα προς την θάλασσα και τα γειτονικά νησιά συνθέτουν ένα μοναδικό τοπίο που αποτελεί σήμερα ιδανικό πεζοπορικό προορισμό. Το γεγονός επίσης ότι η περιοχή, πέραν του ότι είναι Εθνικός Δρυμού, Καταφύγιο Άγριας Ζωής και περιοχή ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, από το 2017 γίνεται μία ελπιδοφόρα προσπάθεια ένταξής της στο Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, από τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής, βοηθά σημαντικά στην ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού.
Οι δρόμοι και τα μονοπάτια που διασχίζουν τον ορεινό όγκο του Αίνου, δίκτυο άριστα διατηρημένο, δίνει την ευκαιρία στον πεζοπόρο και στον επισκέπτη, που δεν έχει ειδικά ορειβατικά ενδιαφέροντα ή γνώσεις, να γνωρίσει από κοντά τον Αίνο, την βιοποικιλότητα της χλωρίδας, της πανίδας, της ορνιθοπανίδας και το φυσικό κάλλος του.
Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής σχεδίασε και τοποθέτησε σε διάφορα σημεία ενημερωτικές πινακίδες με τον χάρτη του Εθνικού Δρυμού και χρήσιμες οδηγίες για το τι επιτρέπεται ή απαγορεύεται (Εικ. 1), θεματικές πινακίδες που αφορούν στις εισόδους του Εθνικού Δρυμού (Εικ. 2, 3, 4, 5), στην Κεφαλληνιακή Ελάτη (Εικ. 6) και στην Viola cephalonica (Eικ. 7), αλλά και στις πεζοπορικές διαδρομές του (Εικ. 8, 9, 10, 11, 12).
Ο Εθνικός Δρυμός Αίνου διαθέτει πέντε πεζοπορικές διαδρομές, μικρού έως μέτριου βαθμού δυσκολίας και συνολικού μήκους περίπου 26 km, και είναι οι εξής:
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου – Χιονίστρα”. Πρόκειται για μονοπάτι που διασχίζει την καρδιά του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού στο Όρος Αίνος. Πρόκειται για κυκλική διαδρομή, που ξεκινά και καταλήγει στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου σε υψόμετρο 1384 m. H διαδρομή είναι συνολικού μήκους 6.184 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 1 ½ ώρα για να το ολοκληρώσει. Ο βαθμός δυσκολίας τους είναι μικρός και οι κλίσεις του ήπιες. Η διαδρομή διασχίζει σημαντικό τμήμα του δάσους της Κεφαλληνιακής Ελάτης του Όρους Αίνος και διάκενα με πετρώδες υπόστρωμα και καταπληκτική θέα προς το Αργοστόλι και την Ζάκυνθο.
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου – Αριά”. Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά και καταλήγει κι αυτό στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου. H διαδρομή διασχίζει κάθετα τον πηρύνα του Δρυμού και είναι συνολικού μήκους 2.065 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 1 ½ ώρα για να μεταβεί στο ύψωμα της Αριάς με υψόμετρο 850 m και να επιστρέψει πίσω στο Περιβαλλοντικό Κέντρο. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μέτριος και οι κλίσεις του κατηφορικές έως 30%. Η διαδρομή διασχίζει τμήμα του δάσους της Κεφαλληνιακής Ελάτης, ενώ ο πεζοπόρος θα θαυμάσει καταπληκτική θέα προς το Κόλπο του Λουρδά, τις γύρω περιοχές και τη Ζάκυνθο.
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Διγαλέτο – Μέγας Σωρός” Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά από τις πρόποδες του Αίνου προς την μεριά του οικισμού Πυργί και καταλήγει στην κορυφή Μέγα Σωρός του Αίνου. H διαδρομή διασχίζει, όπως και η προηγούμενη, κάθετα τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού και είναι συνολικού μήκους 6.595 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 2 ½ ώρες για να φθάσει στην κορυφή του Αίνου. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μέτριος και οι κλίσεις του ανηφορικές. Η διαδρομή διασχίζει τμήμα του δάσους της Κεφαλληνιακής Ελάτης ενώ περιλαμβάνει και τμήμα του δασικού δρόμου της Μελανίτσας με δύο διαμορφωμένους χώρους αναψυχής τον «Καρβουνόλακκο» και τα «Πηγάδια». Ο πεζοπόρος θα θαυμάσει την θέα προς το οικισμό Πυργί και τα γύρω βουνά την Κόκκινη Ράχη και το Αυγό. Φθάνοντας στην κορυφή, όλο τον Ιόνιο και τα γύρω νησιά απλώνονται εμπρός από τα μάτια του, όπως η Ιθάκη, η Λευκάδα, η Ζάκυνθος και τα ξερονήσια Άτοκος και Εχινάδες νήσοι και φυσικά η Αιτωλοακαρνανία με τα υψηλά όρη της.
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Επάνω Έζα – Μελίσσι” Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά από την Κεντρική είδοσο του Εθνικού Δρυμού Αίνου και ακολουθεί Βορειοανατολική πορεία, ενώ καταλήγει στο δασικό δρόμο της Ρίζας, όπου ο επισκέπτης με πεζοπορία λίγων χιλιομέτρων μπορεί να επιστρέψει ξανά στην είσοδο του Εθνικού Δρυμού. H διαδρομή είναι συνολικού μήκους 2.596 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 1 ½ ώρα για να φθάσει στο δασικό δρόμο στην Ρίζα. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μικρός και οι κλίσεις του ήπιες και κατηφορικές. Η διαδρομή διασχίζει τμήμα του δάσους της Κεφαλληνιακής Ελάτης ενώ δεν περιλαμβάνει χώρους αναψυχής. Ο πεζοπόρος έχει την ευκαιρία να θαυμάσει την δομή του ελατοδάσους και να αφουγκραστεί τα κελαηδίσματα των μικρών πουλιών, όπως του σπίνου και της Ελατοπαπαδίτσας. Το μονοπάτι προσφέρει πλήρη σκίαση σε όλο το μήκος του.
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Κισσός – Πετάσι – Κρουκουμπιά (Νύφι) – Μέγας Σωρός – Κισσός” Αναφισβήτητα πρόκειται για το μεγαλύτερο και ωραιότερο από πλευράς εμπειριων μονοπάτι του Εθνικού Δρυμού Αίνου. H διαδρομή είναι κυκλική και διασχίζει τις κυριότερες κορυφογραμμές του Μεγάλου Βούνου, συνολικού μήκους 8.640 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 4 ½ ώρα για ολοκληρώσει την πεζοπορία. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μικρός και οι κλίσεις του ήπιες. Η διαδρομή του μονοπατιού ξεκινά από την θέση Κισσός και ακολουθώντας την κορυφογραμμή και τμήμα δασικού δρόμου γυρνάει πάλι στην θέση Κισσός. Ο πεζοπόρος έχει την ευκαιρία να θαυμάσει από την Κορυφογραμμή του Όρους, όλα τα γύρω νησιά του Ιονίου. Επίσης, δύο σύντομες παρακάμψεις του μονοπατιού οδηγούν στα δύο σπήλαια του Αίνου, το Σπήλαιο Πετάση και το Σπήλαιο Νύφι. Ο πεζοπόρος ακολουθώντας τα μονοπάτια του Αίνου θα μπορέσει να ανέβει στην υψηλότερη κορυφή του Αίνου, τον Μέγα Σωρό (1627 m) ή να επισκεφθεί τα δύο σπήλαια του βουνού, το Πετάσι και το Νύφι και να έρθει σε επαφή με οργανισμούς, όπως οι νυχτερίδες και έντομα, που αποφεύγουν την ανθρώπινη παρουσία.
Σε πολλά σημεία των μονοπατιών υπάρχουν θέσεις αναψυχής με καθιστικά, που προσφέρουν μαγευτική θέα, στιγμές ξεκούρασης και περισυλλογής στους επισκέπτες. Οι επισκέπτες που έχουν αρκετό χρόνο στη διάθεσή τους, ιδανικά μπορούν να ανεβούν στην κορυφή του Αίνου, τον Μέγα Σωρό (1.627 m) ακολουθώντας είτε την τρίτη είτε την πέμπτη πεζοπορική διαδρομή. Επίσης, ακολουθώντας είτε την πρώτη είτε την δεύτερη διαδρομή, μπορούν να επισκεφθούν το Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου και την έκθεση του με θέμα τον Εθνικό Δρυμό του Αίνου και να ξεναγηθούν από το προσωπικό του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., απολαμβάνοντας παράλληλα τη μαγευτική θέα προς το Αργοστόλι και το Ληξούρι από το μπαλκόνι του κτηρίου.
Πέραν της ιδιαίτερης και μοναδικής φύσης, η ευρύτερη περιοχή του Αίνου έχει γύρω της ΧΧ χωριά, μεταξύ των οποίων πολλά από αυτά διατηρούν το επτανησιακό χρώμα, όπως το Πυργί, το Επανοχώρι, τα Μιχάτα, τα Βλαχάτα, τα Αργίνια κ.α. Οι οικισμοί, οι άνθρωποί, αλλά και τα πολλά παραδοσιακά πανηγύρια που πραγματοποιούνται στην γύρω περιοχή την θερινή περίοδο, δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με τον πολιτισμό των Επτανήσων.
Η Κεφαλονιά είναι γνωστή για την υψηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, από τη διαμονή και την εστίαση έως τις δραστηριότητες στη φύση. Ανταποκρίνεται πλήρως στα στοιχεία που αναζητά ο πεζοπόρος. Πληθώρα καταλυμάτων και χώρων εστίασης επιτρέπουν τη φιλοξενία μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Ταυτόχρονα, υπάρχουν επιχειρηματίες, πολίτες και φορείς, οι οποίοι ασχολούνται είτε επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά με την πεζοπορία και συμβάλλουν στη στήριξη του πεζοπορικού τουρισμού. Βέβαια όλα τα παραπάνω μπορούν αν συνδυαστούν με πολιτιστικά, θρησκευτικά και γαστρονομικά στοιχεία. Έτσι μπορεί να προσφερθεί στους επισκέπτες ένα ολοκληρωμένο «πακέτο» αναψυχής.
Αδιαμφισβήτητα, η Κεφαλονιά πέρα από τα πέντε μονοπάτια του Αίνου, διαθέτει ένα καλά διαμορφωμένο δίκτυο μονοπατιών. Μέσω του δικτύου αυτού, μπορεί θα προσελκύσει ποιοτικό τουρισμό, που θα επισκέπτεται την περιοχή κυρίως την Άνοιξη, το Καλοκαίρι και το Φθινόπωρο. Αυτό που λείπει σε σχέση με τα μονοπάτια του νησιού είναι η εναρμόνιση της σήμανσης των διαδρομών και η προβολή τους κάτω από μια κοινή ταυτότητα.
Το ανωτέρω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ‘‘Η Κεφαλονίτικη Πρόοδος’’ Περίοδος Β΄, τεύχος 31, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2019
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το φωτογραφικό αρχείο του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής και από το αρχείο του Χρήστου Μαρούλη, Φωτογράφου Άγριας Ζωής τον οποίο ευχαριστούμε θερμά.