Τα μονοπάτια σήμερα (Εικόνα 1) αποτελούν ένα ταξίδι στο χρόνο, στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον, το οποίο όσο πιο πλούσιο είναι σε κάθε του βήμα, τόσο πιο ευχαριστημένοι και γεμάτοι εμπειρίες φτάνουμε στον προορισμό μας. Τα παλιότερα χρόνια, πριν την έλευση του αυτοκινήτου, τα μονοπάτια ένωναν προορισμούς. Όσο πιο σύντομο και καλό, τόσο πιο χρήσιμο ήταν. Τώρα που χρησιμοποιούνται κυρίως από πεζοπόρους – περιηγητές, το μονοπάτι θεωρείται καλύτερο όχι από το πόσο σύντομο είναι, αλλά από το πόσο «πλούσιο» σε πολιτισμικά - ιστορικά και περιβαλλοντικά στοιχεία είναι (Ζωγράφος, Κανελλοπούλου, & Τσαραβόπουλος, Απρίλιος 2016).
Η φύση και το τοπίο στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου είναι ιδανική για πεζοπορικό τουρισμό, κυρίως λόγω της βιοποικιλότητας και γεωποικιλότητας που παρουσιάζει. Τόσο η διαδρομή κατά μήκος της κορυφογραμμής (υψόμετρο πάνω από 1500 m) όσο και οι διαδρομές μέσα στο δάσος της κεφαλληνιακής Ελάτης με χαμηλότερο υψόμετρο (800 – 1500 m) παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον για τον πεζοπόρο, λόγω της πλούσιας εναλλαγής του τοπίου. Το πυκνό δάσος Ελάτης, οι θαμνώνες αειφύλλων-πλατυφύλλων, η πλούσια χλωρίδα, οι ασβεστολιθικοί λιθώνες, οι γεωλισθήσεις, τα σπήλαια, και βέβαια, η θέα προς την θάλασσα και τα γειτονικά νησιά, συνθέτουν ένα μοναδικό τοπίο που αποτελεί σήμερα ιδανικό πεζοπορικό προορισμό. Το γεγονός, επίσης, ότι η περιοχή, πέραν του ότι είναι Εθνικός Δρυμός, Καταφύγιο Άγριας Ζωής και περιοχή ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000, αποτελεί περιοχή του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς-Ιθάκης, για το οποίο, ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου διεξάγει μία ελπιδοφόρα προσπάθεια ένταξής του, στο Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, θα βοηθήσει σημαντικά στην ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού.
Οι δρόμοι και τα μονοπάτια που διασχίζουν τον ορεινό όγκο του Αίνου, δίκτυο άριστα διατηρημένο, δίνει την ευκαιρία στον φυσιολάτρη, που δεν έχει ειδικά ορειβατικά ενδιαφέροντα ή γνώσεις, να γνωρίσει από κοντά τον Αίνο, την βιοποικιλότητα της χλωρίδας, πανίδας, ορνιθοπανίδας, μανιταριών και το φυσικό κάλλος του. Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου σχεδίασε και τοποθέτησε σε διάφορα σημεία ενημερωτικές πινακίδες με τον χάρτη του Εθνικού Δρυμού και χρήσιμες οδηγίες με τον κανονισμό λειτουργίας, θεματικές πινακίδες για την κεφαλληνιακή Ελάτη (Abies cephalonica) και την κεφαλληνιακή Βιολέτα (Viola cephalonica) να ξεπροβάλλει μέσα από τις πέτρες ή το χιόνι (Εικόνα 2), αλλά και πληροφορίες για τις πεζοπορικές διαδρομές του. Επίσης, στην ιστοσελίδα του (www.foreasainou.gr) φιλοξενείται εκτενές αφιέρωμα στην βιοποικιλότητα του Εθνικού Δρυμού Αίνου, καθώς και εικονική περιήγηση στα μονοπάτια του, για επισκέπτες, που θα ήθελαν να πάρουν μία πρώτη “γεύση” των εμπειριών, που προσφέρουν. Ο Εθνικός Δρυμός Αίνου διαθέτει πέντε πεζοπορικές διαδρομές, μικρού έως μέτριου βαθμού δυσκολίας και συνολικού μήκους περίπου 26 km, και είναι οι εξής (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, 2015):
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου – Χιονίστρα”. Το μονοπάτι διασχίζει τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού στο Όρος Αίνος. Πρόκειται για κυκλική διαδρομή, που ξεκινά και καταλήγει στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου σε υψόμετρο 1384 m. H διαδρομή είναι συνολικού μήκους 6184 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 2 ½ ώρες για να την ολοκληρώσει. Ο βαθμός δυσκολίας της είναι μικρός και οι κλίσεις της ήπιες. Η διαδρομή διασχίζει σημαντικό τμήμα του δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης του Όρους Αίνος και περιλαμβάνει διάκενα με πετρώδες έδαφος. Ο επισκέπτης διασχίζοντας το μονοπάτι θα συναντήσει αρκετές πεταλούδες του δάσους, ερπετά, κυρίως ενδημικές σαύρες (Εικόνα 3) (Podarcis ionicus & Algyroides nigropunctatus subsp. kephallithacius), ενώ την περίοδο της άνοιξης, ο φυσιολάτρης θα θαυμάσει την ανθοφορία των ελάτων και άλλων ποωδών ειδών (Φοίτος & Damboldt, 1985), όπως ορχιδέες (Orchis sp., Ophrys sp.), ανεμώνες (Anemone sp.) κ.α. Οι πεζοπόροι μπορούν, επίσης, στην αρχή ή το τέλος της διαδρομής, να επισκεφθούν το Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου και την έκθεση του με θέμα τον Εθνικό Δρυμό και να ξεναγηθούν από το προσωπικό του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής, απολαμβάνοντας παράλληλα τη μαγευτική θέα προς το Αργοστόλι και το Ληξούρι από το μπαλκόνι του κτηρίου! (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, 2015).
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου – Αριά”. Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά και καταλήγει όπως και το προηγούμενο, στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου. H διαδρομή διασχίζει κάθετα τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού και είναι συνολικού μήκους 2065 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 1 ½ ώρα για να μεταβεί στο ύψωμα της Αριάς σε υψόμετρο 850 m και να επιστρέψει πίσω στο Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μέτριος και οι κλίσεις του κατηφορικές/ανηφορικές έως 30%. Η διαδρομή διασχίζει τμήμα του δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης, όπου ο επισκέπτης με μια προσεκτική ματιά θα έρθει σε επαφή με πολλά είδη χλωρίδας, έντομα όπως αγριομέλισσες, σφήκες, πεταλούδες (Εικόνα 4), καθώς και κάθε λογής μικροσκοπική εδαφόβια πανίδα, όπως φαλάγγια (Τάξη: Opiliones) και σπορπιούς (Euscorpius sp.), ενώ παράλληλα θα θαυμάσει την καταπληκτική θέα προς το Κόλπο του Λουρδά, την Λειβαθώ και τη γειτονική Ζάκυνθο!
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Διγαλέτο – Μέγας Σωρός”. Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά από τους πρόποδες του Αίνου προς την μεριά του οικισμού Πυργί και καταλήγει στην κορυφή Μέγας Σωρός του Αίνου. H διαδρομή διασχίζει, όπως και η προηγούμενη, κάθετα τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού και είναι συνολικού μήκους 6595 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 2 ½ ώρες για να φθάσει στην κορυφή του Αίνου, ξεκινώντας από τον οικισμό Πυργί. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μέτριος και οι κλίσεις του ανηφορικές. Η διαδρομή διασχίζει τμήμα του δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης, ενώ περιλαμβάνει και τμήμα του δασικού δρόμου της Μελανίτσας με δύο διαμορφωμένους χώρους αναψυχής: τον “Καρβουνόλακκο” και τα “Πηγάδια”. Ο περιηγητής θα έρθει σε επαφή με την πλούσια χλωρίδα του Δρυμού, την ορνιθοπανίδα, καθώς και πολλά μανιτάρια, κυρίως το φθινόπωρο και την άνοιξη. Επίσης, θα θαυμάσει τη θέα προς το οικισμό Πυργί και τα γύρω βουνά, όπως την Κόκκινη Ράχη και το Αυγό. Φθάνοντας στην κορυφή, όλο τον Ιόνιο και τα γύρω νησιά απλώνονται εμπρός από τα μάτια του, η Ιθάκη, η Λευκάδα, η Ζάκυνθος και τα ξερονήσια Άτοκος και Εχινάδες νήσοι και φυσικά η Αιτωλοακαρνανία με τα υψηλά όρη της!
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Επάνω Έζα – Μελίσσι”. Πρόκειται για μονοπάτι, που ξεκινά από την κεντρική είσοδο του Εθνικού Δρυμού Αίνου και ακολουθεί βορειοανατολική πορεία, καταλήγοντας στο δασικό δρόμο της Ρίζας στη θέση “Λεύκα”, όπου ο επισκέπτης με πεζοπορία λίγων χιλιομέτρων μέσω του δασικού οδικού δικτύου μπορεί να επιστρέψει ξανά στην κεντρική είσοδο του Εθνικού Δρυμού Αίνου. H διαδρομή είναι συνολικού μήκους 2596 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 1½ ώρα για να φθάσει στο τέρμα του μονοπατιού. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μικρός και οι κλίσεις ήπιες και κατηφορικές. Η διαδρομή είναι ξεχωριστή και περιλαμβάνει τμήμα του δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης, ενώ το μονοπάτι δεν διαθέτει χώρους αναψυχής. Ο φυσιολάτρης έχει την ευκαιρία να θαυμάσει την δομή του ελατοδάσους, και να αφουγκραστεί τα κελαηδίσματα μικρών στρουθιόμορφων πτηνών, όπως του Σπίνου (Fringilla coelebs) (Εικόνα 5), της Ελατοπαπαδίτσας (Periparus ater) και των Βασιλίσκων (Regulus sp.)!
ΜΟΝΟΠΑΤΙ: “Κισσός – Πετάσι – Κρουκουμπιά (Νύφι) – Μέγας Σωρός – Κισσός”. Αναμφισβήτητα πρόκειται για το μεγαλύτερο και ωραιότερο από πλευράς εμπειριών μονοπάτι του Εθνικού Δρυμού Αίνου. H διαδρομή είναι κυκλική και διασχίζει τις κυριότερες κορυφογραμμές του Αίνου, συνολικού μήκους 8640 m. Ο πεζοπόρος θα χρειαστεί περίπου 4½ ώρες για να ολοκληρώσει την πεζοπορία. Ο βαθμός δυσκολίας του είναι μικρός και οι κλίσεις ήπιες. Η διαδρομή του μονοπατιού ξεκινά από την θέση “Κισσός”, ακολουθεί την κορυφογραμμή και τμήμα δασικού δρόμου και καταλήγει πάλι σε αυτή. Ο περιηγητής έχει την ευκαιρία να θαυμάσει κατά μήκος του μονοπατιού, θέα προς τα γύρω νησιά του Ιονίου. Επίσης, τρεις σύντομες παρακάμψεις του μονοπατιού οδηγούν στα δύο σπήλαια, το “Πετάσι” και το “Νύφι” και στην κορυφή Μέγας Σωρός του Αίνου. Ο επισκέπτης, νωρίς την άνοιξη ή το φθινόπωρο, θα συναντήσει μανιτάρια (Εικόνα 6), ή μπορεί να επισκεφθεί τα δύο σπήλαια και να έρθει σε επαφή με οργανισμούς, όπως οι νυχτερίδες, που αποφεύγουν την ανθρώπινη παρουσία!
Οι οικισμοί, οι άνθρωποι, αλλά και τα πολλά παραδοσιακά πανηγύρια που πραγματοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή του Αίνου την θερινή περίοδο, δίνουν τη δυνατότητα στον πεζοπόρο/επισκέπτη να έρθει σε επαφή και με τον πολιτισμό των Επτανήσων. Πέραν της ιδιαίτερης και μοναδικής φύσης, στην ευρύτερη περιοχή του Αίνου βρίσκεται η Ι.Μ. Αγίου Γερασίμου, προστάτου της Νήσου, το οινοποιείο της Ρομπόλας, όπου ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να γευθεί το παραδοσιακό κρασί της Κεφαλονιάς και πολλά χωριά, τα οποία, διατηρούν το παραδοσιακό “χρώμα” τους, όπως το Πυργί, το Επανοχώρι, τα Μιχάτα, τα Βλαχάτα, κ.α. και προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες. Για παράδειγμα, κατηφορίζοντας το δασικό δρόμο της Φτέρης προς τον οικισμό Αργίνια, ο πεζοπόρος αν σταθεί τυχερός, μπορεί να θαυμάσει τα ημιάγρια άλογα του Αίνου και να ξεδιψάσει πίνοντας νερό από την μοναδική πηγή του βουνού στην Ι.Μ. της Ζωοδόχου Πηγής.
Η Κεφαλονιά είναι γνωστή για την υψηλή ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, από τη διαμονή και την εστίαση έως τις δραστηριότητες στη φύση. Ανταποκρίνεται πλήρως στα στοιχεία που αναζητά ο “εραστής της φύσης”. Πληθώρα καταλυμάτων και χώρων εστίασης επιτρέπουν τη φιλοξενία μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Ταυτόχρονα, υπάρχουν επιχειρηματίες, πολίτες και φορείς, οι οποίοι ασχολούνται είτε επαγγελματικά, είτε ερασιτεχνικά με τον τουρισμό και συμβάλλουν στη στήριξη του πεζοπορικού τουρισμού. Βέβαια, όλα τα παραπάνω μπορούν να συνδυαστούν με πολιτιστικά, θρησκευτικά και γαστρονομικά στοιχεία. Έτσι μπορεί να προσφερθεί στους επισκέπτες/πεζοπόρους ένα ολοκληρωμένο «πακέτο» αναψυχής.
Αδιαμφισβήτητα, η Κεφαλονιά πέρα από τα πέντε μονοπάτια του Αίνου, διαθέτει ένα καλά διαμορφωμένο δίκτυο μονοπατιών σε όλες τις επαρχίες της. Μέσω του δικτύου αυτού, μπορεί να προσελκύσει “ποιοτικό” τουρισμό, που θα επισκέπτεται το νησί ολοχρονικά.
Αναφορές
Ζωγράφος, Π., Κανελλοπούλου, Γ., & Τσαραβόπουλος, Φ. (Απρίλιος 2016). Μονοπάτια Ζαγορίου, Πρόταση αναδειξης και προβολής. Ιωάννινα: Οικομουσείο Ζαγορίου / Paths of Greece.
Φοίτος, Δ., & Damboldt, J. (1985). Βοτανικά Χρονικά (Τόμ. 5). Πάτρα: Εργαστήριο Βοτανικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. (2015). Το Όρος Αίνος της Κεφαλονιάς, Ιστορία, Φυσιογεωγραφία, Βιοποικιλότητα. (Δ. Φοίτος, Γ. Καμάρη, Ν. Κατσούνη, & Γ. Μήτσαινας, Επιμ.) Κεφαλονιά: ΚΑΤΑΓΡΑΜΜΑ - Γραφικές Τέχνες.
Το ανωτέρω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ‘‘Η Κεφαλονίτικη Πρόοδος’’ Περίοδος Β΄, τεύχος 30, Απρίλιος-Ιούνιος 2019
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το φωτογραφικό αρχείο του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής και από το αρχείο του Χρήστου Μαρούλη, Φωτογράφου Άγριας Ζωής τον οποίο ευχαριστούμε θερμά.