Το Γεωπάρκο Κεφαλονιάς – Ιθάκης σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας όπου είναι και Συντονιστικός Φορέας και με την συμμετοχή εκπαιδευτικών και σχολικών μονάδων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας, στο πλαίσιο υλοποίησης Προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Θεμάτων) υλοποιεί τη λειτουργία του Τοπικού Θεματικού Δικτύου με θέμα: «Γεωπάρκο Κεφαλονιάς και Ιθάκης: Φύση και Πολιτισμός»
Περιγραφή Τοπικού Θεματικού Δικτύου: «Γεωπάρκο Κεφαλονιάς και
Ιθάκης: Φύση και Πολιτισμός»:
Ένα Γεωπάρκο είναι μία περιοχή με ιδιαίτερη γεωλογική κληρονομιά
διεθνούς σημασίας και με βιώσιμη στρατηγική εδαφικής ανάπτυξης. Θα πρέπει να
έχει σαφώς καθορισμένα όρια και αρκετό χώρο για να καταστεί δυνατή η πραγματική
εδαφική οικονομική ανάπτυξη, κυρίως μέσω του τουρισμού. Οι γεωλογικοί τόποι
πρέπει να είναι διεθνούς σημασίας από την άποψη της επιστημονικής ποιότητας
τους, την σπανιότητα, την αισθητική και την αξία εκπαίδευσης. Όλες αυτές οι θέσεις
πρέπει να σχετίζονται όχι μόνο με τη γεωλογία, αλλά και την αρχαιολογία, την
οικολογία, την βιοποικιλότητα, την ιστορία και τον πολιτισμό. Τα Γεωπάρκα, ως ιδέα,
συνδυάζουν τη διατήρηση με τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη συμμετοχή των τοπικών
κοινοτήτων.
Τα Γεωπάρκα αξιοποιούν αυτήν την κληρονομιά για την κατανόηση και την
αντιμετώπιση βασικών ζητημάτων που η κοινωνία αντιμετωπίζει, στο πλαίσιο του
δυναμικού πλανήτη στον οποίο ζούμε (ένας πλανήτης ο οποίος υπόκειται σε
αλλαγές). Τα σημαντικά σημεία/χώροι εντός ενός Γεωπάρκου πρέπει να
προστατεύονται, κατά περίπτωση, σύμφωνα με την τοπική, περιφερειακή ή εθνική
νομοθεσία.
Πιο συγκεκριμένα, τα νησιά της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης αποτελούν μία
μοναδική γεωγραφική ζώνη. Η περιοχή εκπλήσσει ευχάριστα τους επισκέπτες με
αυτά που τους παρέχει. Οι βασικές αξίες (γεωλογικός πλούτος, φυσικός πλούτος,
αρχαιολογικός – νεότερος πολιτιστικός πλούτος, διασύνδεση πολιτιστικής – φυσικής
κληρονομιάς, άυλη πολιτιστική κληρονομιά) εγγυώνται ένα εξαιρετικό περιβάλλον
διαβίωσης.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι καθοριστικός ώστε να γνωρίσουν οι
μαθητές/τριες την γεωποικιλότητα και την βιοποικιλότητα, τον πλούτο των
γεωλογικών φαινομένων και του φυσικού περιβάλλοντος, των ιστορικών μνημείων
αλλά και των ζωντανών πολιτιστικών παραδόσεων της ιδιαίτερης πατρίδας τους και
να κατανοήσουν το πώς συνδέεται άρρηκτα η γεωμορφολογία του τόπου τους με την
ιστορία και την πολιτιστική τους κληρονομιά.
Σκοπός του Τοπικού Θεματικού Δικτύου «Γεωπάρκο Κεφαλονιάς –Ιθάκης:
Φύση και Πολιτισμός», είναι, μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης
Προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,
Πολιτιστικών Θεμάτων και Αγωγής Υγείας) στο πλαίσιο αυτής της θεματολογίας, να
καλλιεργηθεί ο σεβασμός και η κριτική σκέψη των μαθητών/τριών απέναντι στην
γεωποικιλότητα, την βιοποικιλότητα, τα γεωλογικά μνημεία καθώς και την υλική και
άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους και να επιδιωχθεί η ευαισθητοποίησή
τους σχετικά με την προστασία και την διαφύλαξη τους, ως μέσο για την αειφόρο
τοπική ανάπτυξη.
Στόχοι του Δικτύου:
Σκοπός είναι μέσω των δράσεων του Δικτύου οι μαθητές/τριες:
1. Να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για τους γεώτοπους και τα είδη των
πετρωμάτων και να κατανοήσουν τη γεωλογική εξέλιξη της περιοχής τους
μέσα στον χρόνο.
2. Να ανακαλύψουν βιωματικά την ποικιλομορφία της ζωής στους γεώτοπους
και να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με την διατήρηση της γεωποικιλότητας
και της βιοποικιλότητας του τόπου τους.
3. Να αποκτήσουν ένα γνωστικό υπόβαθρο για τις φυσικές καταστροφές και
κυρίως για τον σεισμικό κίνδυνο και τις δυνατότητες πρόληψης και
προστασίας.
4. Αξιοποιώντας τον θεσμό των Γεωπάρκων, να ευαισθητοποιηθούν και να
αναπτύξουν δεξιότητες για την αποτελεσματικότερη διαφύλαξη και
προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, των φυσικών και
πολιτιστικών μνημείων του τόπου τους.
5. Να συνδέσουν την γεωμορφολογία του τόπου τους με την ιστορία και την
πολιτιστική κληρονομιά.
6. Να έρθουν σε επαφή με την τοπική άυλη κληρονομιά και να γνωρίσουν τις
διάφορες εκφάνσεις της (μυθολογία, ιστορία, παράδοση, παραμύθια, ήθη-
έθιμα, παραδοσιακή διατροφή, παραδοσιακές πρακτικές κλπ), με στόχο την
αειφόρο τοπική ανάπτυξη.
7. Να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας, δημιουργικής συνεργασίας και
εργασίας σε ομάδες, χρησιμοποιώντας ως εργαλείο την βιωματική μάθηση.
8. Να εξασκηθούν στην έρευνα, στη συλλογή υλικού, στην επεξεργασία
πληροφοριών και στην εξαγωγή συμπερασμάτων.
9. Να συνεργαστούν με τοπικούς Φορείς και να μελετήσουν τοπικά αρχεία και
πηγές.
10. Να αξιοποιήσουν ψηφιακά μέσα και εργαλεία στο πλαίσιο καλλιέργειας
ψηφιακών ικανοτήτων και δεξιοτήτων.
11. Να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν δράσεις από κοινού με άλλα σχολεία, να
παραγάγουν προτάσεις, να ανταλλάξουν ιδέες, ώστε να γίνουν οι αυριανοί
ενεργοί πολίτες που θα διαχειριστούν αυτές τις περιοχές.
Μεθοδολογία:
- Βιωματική και ερευνητική μάθηση
- Συνεργατική μάθηση
- Διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση
- Η ερευνητική εργασία (μέθοδος project)
- Μελέτη με εργασίες πεδίου
- Περιβαλλοντικό Μονοπάτι
- Άνοιγμα του σχολείου στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία
Προτεινόμενες Θεματικές Ενότητες:
1. Γεωποικιλότητα και γεωλογική κληρονομιά – Η Γεωλογική Κεφαλονιά
2. Οι Γεώτοποι της Κεφαλονιάς
3. Οι Γεώτοποι της Ιθάκης
4. Νερό και Πετρώματα
5. Θέσεις Απολιθωμάτων του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς-Ιθάκης
6. Γεωποικιλότητα και Βιοποικιλότητα της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης
7. Η ανάδειξη των Γεωπάρκων ως απαραίτητου εργαλείου για την αειφορική
διαχείριση του Περιβάλλοντος
8. Πεζοπορικές γεωδιαδρομές και παραδοσιακά μονοπάτια στην Κεφαλονιά
και στην Ιθάκη- βιώσιμη ανάπτυξη και εναλλακτικός τουρισμός
9. Παραδοσιακές πρακτικές και γεωποικιλότητα: Οι παραδοσιακές
καλλιέργειες στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη και η πρακτική των
αναβαθμίδων (αρμάκια)
10. Τα βότανα και τα βρώσιμα άγρια χόρτα της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης και
οι ιδιότητές τους
11. Γεωποικιλότητα και φυσικές καταστροφές-κλιματική αλλαγή
12. Γεωμορφία και Σεισμικότητα στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη-Επισκέψεις σε
προσεισμικούς οικισμούς
13. Γεωποικιλότητα και τοπική αρχιτεκτονική της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης
14. Γεωποικιλότητα και Πολιτισμός (υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά)
15. Ιστορικά μνημεία της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης
16. Πανηγύρια Κεφαλονιάς και Ιθάκης: παραδοσιακοί χοροί, χοροτράγουδα
και φορεσιές
17. Η μουσική παράδοση στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη
18. Η παραδοσιακή χειροτεχνία στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη
19. Τα Κεφαλονίτικα/Ιθακήσια ήθη και έθιμα στον κύκλο του χρόνου-μύθοι-
παραμύθια-ρίμνες-τοπωνύμια
20. Παραδοσιακή Κεφαλονίτικη και Ιθακήσια κουζίνα και ζαχαροπλαστική
21. Γεωποικιλότητα και Τοπικά Προϊόντα
22. Το αμπέλι και οι γηγενείς ποικιλίες στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη-Η
Καλλιέργεια της Ρομπόλας
23. Η Ελιά και το λιομάζωμα στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη
24. Το Μέλι και η παράδοση της Μελισσοκομίας στην Κεφαλονιά και στην
Ιθάκη
25. Η Αλιεία στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη-Παραδοσιακές πρακτικές και
συνταγές
26. Η Τυροκομία στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη
