Ι.Μ. Άτρου

Η Ιερά Μονή Άτρου είναι αφιερωμένη στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και αποτελεί το αρχαιότερο μοναστήρι της Κεφαλονιάς και ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 1123/Β/29-8-2001). Εορτάζει την 8η Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο και την ημέρα αυτή πολλοί προσκυνητές και επισκέπτες συρρέουν με ευλάβεια σε αυτό, καθώς πρόκειται για σημαντική εορτή της περιοχής των Πρόννων με βαθιές ρίζες στην ιστορική εκκλησιαστική παράδοση του τόπου.

Αναφορικά με την ιστορία της Ιεράς Μονής, σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία του πρακτικού της Λατινικής Επισκοπής Κεφαλληνίας, που έχει σωθεί μέχρι τις μέρες μας, η μονή χρονολογείται από το 1264. Η ιστορία της όμως σύμφωνα με αρχαιότερες μαρτυρίες αρχίζει από τον 9ο αιώνα περίπου. Το μοναστήρι ήταν αρχικά ανδρικό κοινόβιο, ωστόσο γύρω στα 1500 μετετράπη σε γυναικείο. Λόγω του φόβου των τουρκικών επιδρομών το έτος 1598, οι μοναχές εγκατέλειψαν τη μονή και μετοίκησαν στην ενδοχώρα των Πρόννων. Το έτος 1600 επανιδρύεται ως ανδρικό κοινόβιο και διατηρείται έως σήμερα.

Το πιο χαρακτηριστικό κτίσμα της Μονής είναι ο μεσαιωνικός αμυντικός πύργος, σύνηθες στοιχείο μοναστηριακής αρχιτεκτονικής. Η κατασκευή του επιβλήθηκε λόγω των πολλών πειρατικών επιδρομών του Μεσαίωνα. Αναφορικά με τα άλλα μοναστηριακά κτίσματα δεσπόζει σε αυτά το καθολικό της Μονής, στο οποίο φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Ο αρχιτεκτονικός του τύπος, σήμερα, είναι ρυθμού μονόχωρης Βασιλικής. Η αψίδα του Ιερού βήματος διασώζει τοιχογραφίες βυζαντινής τεχνοτροπίας, παλαιότερης φάσης του Καθολικού, γεγονός το οποίο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε παλιότερη φάση ολόκληρο το Καθολικό ήταν αγιογραφημένο. Κατά καιρούς έχει υποστεί πολλές ζημιές και ερημώσεις από καταστρεπτικούς σεισμούς, όπως των ετών 1636, 1766, 1867 με τελευταίους τους μεγάλους καταστρεπτικούς σεισμούς του έτους 1953. Άλλα σημαντικά κτίσματα της μονής είναι το ηγουμενείο και το κελαρικό. Το ηγουμενείο ήταν κτισμένο ανατολικότερα του καθολικού, που χρησίμευε για κατοικία του ηγουμένου και για υποδοχή επισκεπτών (αρχονταρίκι). Τα κτίσματα αυτά καταστράφηκαν από τους σεισμούς του έτους 1953. Στην νότια πλευρά της Ι. Μονής βρίσκεται ο ξενώνας με υπέρθυρη επιγραφή στην οποία αναγράφεται η χρονολογία οικοδόμησης επί ηγουμενίας του Όσιου Κλήμη Φωκά (1906). Σημαντικό τμήμα του μοναστηριακού συγκροτήματος είναι και τα κελιά του, δεξιότερα του ξενώνα, στην δυτική πλευρά του, όπου σώζεται και η κεντρική είσοδος του μοναστηριού. Στον εξωτερικό αύλειο χώρος της Ι. Μονής διακρίνονται δύο ακόμα παλαιότερα κτίσματα ο στάβλος και ο φούρνος.

Στην ιστορική μονή της Άτρου, ασκήτευσε και έλαμψε πνευματικά κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου, η οσιακή μορφή του Όσιου Κλήμη (Φωκά) από το Τσακαρισιάνο (Πυργί) Κεφαλληνίας, σύγχρονη αγιασμένη μορφή της Κεφαλληνιακής Εκκλησίας.