18. Πόλγη Βαλσαμάτων

Η πόλγη των Βαλσαμάτων (Εικόνα 1) είναι η μεγαλύτερη σε έκταση καρστική κοιλάδα της Κεφαλονιάς. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού και ανήκει στην κοινότητα Ομαλών. Αναπτύσσεται σε ασβεστόλιθους του Αν. Κρητιδικού (100,5-66,00 εκατ. έτη) Εικόνα 2) της Προ-Απούλιας ζώνης, και το συνολικό εμβαδόν της φτάνει περίπου τα 6,4 km2

Πανοραμική θέα της Πόλγης των Βαλσαμάτων από ψηλά
Εικόνα 1. Πανοραμική θέα της Πόλγης των Βαλσαμάτων από ψηλά
Απλοποιημένος γεωλογικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Πόλγης των Βαλσαμάτων
Εικόνα 2. Απλοποιημένος γεωλογικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Πόλγης των Βαλσαμάτων

Επίσης εδώ, στην κοινότητα Ομαλών, καλλιεργείται  και η τοπική ποικιλία σταφυλιού, Ρομπόλα (Εικόνα 3). Στην πόλγη των Βαλσαμάτων βρίσκεται και το σπουδαιότερο θρησκευτικό μνημείο της Κεφαλονιάς, η Μονή του Αγίου Γερασίμου(Εικόνα 4), όπου μόνασε ο ίδιος, και φιλοξενεί το σκήνωμά του μέσα σε ασημένια λάρνακα. Ο Άγιος Γεράσιμος είναι ο πολιούχος του νησιού.

Αμπελώνας της ποικιλίας Ρομπόλα
Εικόνα 3. Αμπελώνας της ποικιλίας Ρομπόλα
Η Ιερά Μονή του Αγίου Γερασίμου
Εικόνα 4. Η Ιερά Μονή του Αγίου Γερασίμου

Γεωποικιλότητα

Η πόλγη των Βαλσαμάτων αποτελεί ένα μικτό γεωμορφολογικό σχηματισμό τεκτονικής και καρστικής διάβρωσης. Πρόκειται για μία κλειστή ελλειπτική λεκάνη στο όρος Αίνος  με σχετικά μεγάλη επιφάνεια. Η δημιουργία της ξεκινά κατά το Κατώτερο Πλειόκαινο (5,33-3,5 εκατ. έτη) ως τεκτονικό βύθισμα διεύθυνσης ΒΔ-ΝΑ. Κατά το Ανώτερο Πλειόκαινο (3,5-2,58 εκατ. έτη) η περιοχή αναδύεται, με τους ευδιάλυτους ασβεστόλιθους της τεκτονικής λεκάνης και σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες, να αρχίζουν να διαβρώνονται και να καρστικοποιούνται έντονα. Την καρστική διάβρωση του επιφανειακού ανάγλυφου και του υποβάθρου της,  ακολούθησε η πλήρωση της λεκάνης με κλαστικό υλικό από τη διάβρωση των γειτονικών ασβεστολιθικών πετρωμάτων. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και στον σχηματισμό της τελικής μορφής της πόλγης, έπαιξαν επίσης και νεότερα τεκτονικά γεγονότα, καθώς και οι κλιματικές εναλλαγές που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια του Πλειστόκαινου (2,58-0,0117 εκατ. έτη). Τμήμα της πόλγης, σε περίοδο υψηλών βροχοπτώσεων, μετατρέπεται περιοδικά σε μικρή λίμνη βάθους περίπου 2μ. Η αποστράγγιση της γίνεται υπόγεια μέσα από καταβόθρες στο ΒΔ τμήμα της. Αυτές συνδέονται με σύστημα υπογείων αγωγών, που τροφοδοτούν τις πηγές της λιμνοθάλασσας του Κουτάβου, καθώς και τον υδροφόρο ορίζοντα της Κρανιάς (Εικόνα 5). Στο βόρειο τμήμα της πόλγης συναντάμε ασβεστολιθικό λόφο τύπου Hum, χαρακτηριστικό γεωμορφολογικό σχηματισμό των πόλγεων. 

Σχηματική απεικόνιση της υδρολογικής κυκλοφορίας στους καρστικούς σχηματισμούς του νησιού της Κεφαλονιάς
Εικόνα 5. Σχηματική απεικόνιση της υδρολογικής κυκλοφορίας στους καρστικούς σχηματισμούς του νησιού της Κεφαλονιάς

Βιοποικιλότητα

Στην Πόλγη έχουν καταγραφεί περισσότερα από 16 φυτικά είδη και υποείδη, όπως το ενδημικό υποείδος Κεφαλονιάς και Λευκάδας Centaurea subciliaris subsp. subciliaris, καθώς και τα ενδημικά είδη Ελλάδας και Αλβανίας, Alkanna corcyrensis και Silene ungeri. Στην περιοχή έχουν επίσης καταγραφεί περί τα δέκα είδη πουλιών, κυρίως στρουθιόμορφα, όπως o κοκκινοκεφαλάς (Lanius senator), ο καστανολαίμης (Saxicola rubetra), ο τσιφτάς (Emberiza calandra) κ.ά. Μεταξύ αυτών και η Τρωτή για την Ελλάδα γαλιάντρα (Melanocorypha calandra).  Από αρπακτικά πουλιά έχει καταγραφεί η γερακίνα (Buteo buteo). Αναφορικά με την ερπετοπανίδα, έχουν καταγραφεί τα είδη σαυρών μωραϊτόσαυρα (Algyroides moreoticus), ενδημικό είδος της Πελοποννήσου και των Ιονίων Νήσων και η εντυπωσιακή σε μήκος τρανόσαυρα (Lacerta trilineata), καθώς και μεμονωμένα άτομα των φιδιών οχιά (Vipera ammodytes) και εφιός (Dolichophis caspius), για τα οποία υπάρχουν ελάχιστες άλλες καταγραφές σε όλη την Κεφαλονιά.

Ερμηνευτική Πινακίδα του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς - Ιθάκης του Γεώτοπου Πόλγη Βαλσαμάτων
Ερμηνευτική Πινακίδα του Γεωπάρκου Κεφαλονιάς - Ιθάκης του Γεώτοπου Πόλγη Βαλσαμάτων
Το περιεχόμενο της Ερμηνευτικής Πινακίδας για τη γεωποικιλότητα και τη βιοποικιλότητα του Γεωτόπου Πόλγη Βαλσαμάτων
Το περιεχόμενο της Ερμηνευτικής Πινακίδας για τη γεωποικιλότητα και τη βιοποικιλότητα του Γεωτόπου Πόλγη Βαλσαμάτων