Το Σαρακήνικο (Εικόνα 1) βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού της Ιθάκης, εντός του ομώνυμου όρμου και βρίσκεται πολύ κοντάστην πρωτεύουσα της, το Βαθύ. Γεωλογικά το νησί της Ιθάκης δομείται σχεδόν αποκλειστικά από πετρώματα της Ιόνιας Ζώνης των Εξωτερικών Ελληνίδων, και κυρίως από την ανθρακική σειρά που αποτέθηκε μεταξύ Τριαδικού (251,9-201,3 εκατ. έτη) και Ηωκαίνου (56-33,9 εκατ. έτη). Η γεωλογική δομή του νησιού είναι αποτέλεσμα επίδρασης μιας σειράς διαδοχικών, τεκτονικών παραμορφωτικών επεισοδίων, κυρίως συμπιεστικού χαρακτήρα, τα οποία συνδέονται κυρίως με την τοποθέτηση των πετρωμάτων της Ιονίου Ζώνης πάνω σε αυτά της Προ-Απούλιας (μέσω της επώθησης της Ιονίου Ζώνης) κατά το Κατώτερο Πλειόκαινο.
Γεωποικιλότητα
Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάδυση του νησιού και τη δημιουργία πτυχώσεων καθώς και την ενεργοποίηση παλαιότερων ρηγμάτων. Σημαντικό ρόλο επίσης σε αυτή τη συμπιεστική τάση, η οποία χαρακτηρίζει το νησί, παίζει και το ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης της Κεφαλονιάς (Kefalonia Transform Fault (KTF)). Το κύριο τμήμα του ρήγματος αυτού, βρίσκεται δυτικά της Κεφαλονιάς, είναι δεξιόστροφο οριζόντιας ολίσθησης με βορειοανατολική διεύθυνση και έχει μήκος περίπου 90 km. Το ρήγμα αυτό επεκτείνεται και βορειοανατολικά προς τις δυτικές ακτές της Λευκάδας. Η ιδιαιτερότητα της απότομης ακτογραμμής του Σαρακήνικου έγκειται στο γεγονός ότι στη συγκεκριμένη περιοχή έχουμε την δυνατότητα να παρατηρήσουμε αυτή τη συμπιεστική δράση, η οποία αντικατοπτρίζεται στα έντονα πτυχωμένα και με μεγάλες κλίσεις πετρώματα (Εικόνα 2).
Λόγω των μεγάλων κλίσεων παρουσιάζεται σχεδόν ολόκληρη η σειρά της λιθολογικής ακολουθίας της Ιονίου Ζώνης που επικρατεί στο νησί της Ιθάκης. Συγκεκριμένα η ακολουθία των πετρωμάτων, από τα παλαιότερα προς τα νεότερα πετρώματα, ξεκινάει με ασβεστόλιθους του Ανώτερου Τριαδικού(237-201,3 εκατ. έτη) – Μέσου Λιάσιου(190,8-182,7 εκατ. έτη), οι οποίοι καταλαμβάνουν και τη μεγαλύτερη έκταση στην περιοχή σε σχέση με τους υπόλοιπους σχηματισμούς της Ιόνιας Ζώνης. Ακολουθούν οι σχηματισμοί Ammonitico Rosso, ηλικίας Α.Λιάσιο (182,7-174,1 εκατ. έτη), στη συνέχεια απαντώνται σχηματισμοί Δογγέριου ηλικίας (174,1-163,5 εκατ. έτη), και η ακολουθία ολοκληρώνεται με την εμφάνιση λεπτοπλακώδων ασβεστόλιθων με ενστρώσεις και κονδύλους κερατολίθων του Α.Ιουρασικού-Κ.Κρητιδικού (163,5-100,5 εκατ. έτη), καθώς και των νεότερων μικρολατυποπαγών ασβεστόλιθων του Α. Κρητιδικού (100,5-66 εκατ. έτη) (Εικόνα 3&4).
Βιοποικιλότητα
Η παράκτια και θαλάσσια ζώνη γύρω από το νησί της Ιθάκης αποτελεί σημαντική περιοχή διαβίωσης για τη Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus). Ένας σταθερός πληθυσμός ενήλικων ζώων ζει μόνιμα στην περιοχή. Πολλά κητώδη είδη και η θαλάσσια χελώνα (Caretta caretta) περιστασιακά απαντούν σε αυτήν. Η ευρύτερη θαλάσσια ζώνη περιλαμβάνει εκτεταμένα λιβάδια ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) (Εικόνα 5) σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης, μεγάλους ρηχούς κολπίσκους και κόλπους, θαλάσσιες σπηλιές και υφάλους.
