Η λιμνοθάλασσα του Κουτάβου βρίσκεται νοτιανατολικά της πόλης του Αργοστολίου. Πήρε το όνομά της πιθανόν από την αρχαία λέξη «κότταβος» που σημαίνει λεκάνη (ή από την Ιταλική λέξη Cutavo που σημαίνει και αυτό λεκάνη). Βρίσκεται στο εσώτατο τμήμα της λιμνοθάλασσας του Αργοστολίου, έχει ελλειψοειδές σχήμα με μέγιστο μήκος περίπου 4km,αποτελεί ένα κλειστό κόλπο έκτασης 1300 στρεμμάτων και το βάθος της κυμαίνεται από 0,2 μ έως3 μ. Πρόκειται για έναν από τους δύο υδροβιότοπους του νησιού της Κεφαλονιάς, στον οποίο φιλοξενούνται πολλά είδη υδρόβιων και μεταναστευτικών πτηνών, καθώς επίσης και αξιοσημείωτα είδη ψαριών. Επίσης στην λιμνοθάλασσα του Κουτάβου μπορούμε να διακρίνουμε ένα μικρό «νησάκι» το οποίο αποτελεί καταφύγιο των πτηνών που φιλοξενεί η λιμνοθάλασσα (Εικόνα 1,2).
Τη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου οριοθετεί η γέφυρα του DeBosset ή Δεβοσέτου ή Δραπάνου ή, τοπικά, ο «Πόντες» (ιταλ. «ponte», γέφυρα) με μήκος 750 μ, συνδέοντας την πόλη του Αργοστολίου με το γειτονικό Δράπανο (Εικόνα 3). Η ιδέα για τη δημιουργία της γέφυρας και η αρχική κατασκευή της από ξύλο έγινε το 1810 από τον Ελβετό μηχανικό Κάρολο- Φίλιππο Ντε Μποσέτ, ενώ η κατασκευή της γέφυρας σε πιο μόνιμη και ανθεκτική μορφή (από τους Νάπιερ και Έβερτον), έγινε με τη χρήση πέτρας (ασβεστόλιθοι του Ανώτερου Κρητιδικού και του Πλειοκαίνου) από το γειτονικό λόφο του Μέτελα. Παλαιότερα, τις καμάρες στη βάση της γέφυρας μπορούσαν να διασχίζουν οι ψαράδες της περιοχής με τις βάρκες τους, κάτι που δε συμβαίνει σήμερα λόγω της ανόδου της στάθμης του νερού και λόγω καθιζήσεων.
Γεωποικιλότητα
Η λιμνοθάλασσα του Κουτάβου αναπτύσσεται πάνω σε μεταλπικούς σχηματισμούς του Τεταρτογενούς (2,58-0,00 εκατ. έτη). Πρόκειται για αλλουβιακές προσχώσεις και πλευρικά κορήματα τα οποία αποτελούν λιθολογικούς σχηματισμούς ασύνδετους έως ελαφρά συνδεδεμένους, όπως άμμοι με χαλίκια και συσσωρεύσεις λατύπων και ογκόλιθων που προέρχονται από τη διάβρωση των γειτονικών ασβεστολίθων. Οι συγκεκριμένοι σχηματισμοί παρουσιάζουν μεγάλη ανάπτυξη μόνο στις δυτικές παρυφές του Αίνου και συνδέουν τις σημερινές διεργασίες και τα παλαιότερα ιζηματογενή πετρώματα.
Ο κόλπος του Αργοστολίου κατά τις παγετώδεις περιόδους πιθανόν αποτελούσε καρστική πεδιάδα, το εσωτερικό της οποίας αποστράγγιζαν οι καταβόθρες του Αργοστολίου. Η δημιουργία του οφείλεται σε σημαντικές τεκτονικές και ευστατικές κινήσεις που έγιναν μετά το Μειόκαινο (23.03-5.33 εκατ. έτη) με τον κόλπο του Αργοστολίου, και κατ’ επέκταση και τη λιμνοθάλασσα του Κουτάβου, να αποτελεί ένα μεταπλειοκαινικό ταφροειδές βύθισμα, διεύθυνσης Β-Ν το οποίο πληρώθηκε με χερσαίας προέλευσης υλικά. Η πεδιάδα της Κρανιάς αποτελεί επίσης φυσική συνέχεια του. Στην περιοχή επικρατούν ρήγματα σχεδόν παράλληλα μεταξύ τους, διεύθυνσης ΒΔ-ΝΑ, τα οποία δημιούργησαν ταφροειδή βυθίσματα, κάποια από τα οποία κατακλύστηκαν από τη θάλασσα. Σε αυτά αποτέθηκαν Νεογενείς και Τεταρτογενείς σχηματισμοί.
Τέλος η λιμνοθάλασσα του Κουτάβου υποδέχεται τα νερά της μεγαλύτερης πόλγης του νησιού, της πόλγης των Βαλσαμάτων η οποία βρίσκεται βόρεια του Αίνου, αλλά και της μικρότερης πόλγης των Τρωιανάτων. Τα νερά των πόλγεων, αποστραγγίζονται μέσω καταβοθρών και καταλήγουν τελικά στη λιμνοθάλασσα του Κούταβου, τροφοδοτώντας επίσης και τον υδροφόρο ορίζοντα της πεδιάδας της Κρανιάς. Το θαλασσινό νερό, υφίσταται συνεχή αραίωση από τα υφάλμυρα νερά των παράκτιων πηγών Κούταβου που βρίσκονται στην ΝΑ ακτή της λιμνοθάλασσας του Κούταβου. Η ανάβλυση των νερών γίνεται είτε από σπασίματα είτε από καρστικά ανοίγματα που βρίσκονται στη βάση διερχόμενου ρήγματος, σε ασβεστόλιθους του Αν. Κρητιδικού(100,5-66,0 εκατ. έτη) (Εικόνα 4).
Βιοποικιλότητα
Στη Λιμνοθάλασσα του Κουτάβου, ως αποτέλεσμα της εγγύτητας στο Αργοστόλι και των έντονων, ως εκ τούτου, ανθρωπογενών επιπτώσεων, η φυσική εικόνα του παρελθόντος έχει υποστεί σημαντική αλλοίωση. Πλέον, τα στοιχεία της υγροτοπικής βλάστησης είναι μάλλον υπολειμματικά, σε περιορισμένες θέσεις και περιλαμβάνουν φυτά, όπως το νεροκάλαμo (Phragmites australis), το βούρλo (Juncus spp.) κ.ά. Από την άλλη, μέσω φυτεύσεων νέων ειδών στην περιοχή, υπάρχει έντονη παρουσία ειδών, όπως η χαλεπίος πεύκη (Pinus halepensis) και ο ευκάλυπος, (Eucalyptus camaldulensis). Πάντως, η χλωρίδα του Κούταβου περιλαμβάνει 491 είδη. Μάλιστα, 15 είδη είναι ενδημικά της Ελλάδας, έξι εκ των οποίων ενδημικά των Ιονίων νήσων και ένα, το Limonium cephalonicum, αποκλειστικό ενδημικό της Κεφαλονιάς. Παρά τις υφιστάμενες ανθρωπογενείς επιδράσεις, όμως, η Λιμνοθάλασσα παραμένει ένας εξαιρετικά σημαντικός υγροτόπος της Κεφαλονιάς για την ορνιθοπανίδα. Τουλάχιστον 70 είδη πτηνών έχουν καταγραφεί στην περιοχή, είτε ως περιστασιακοί ή συχνοί επισκέπτες είτε ως μόνιμοι κάτοικοι. Αυτά περιλαμβάνουν τσικνιάδες (π.χ. Σταχτοτσικνιάς-Ardeacinerea), αρπακτικά πτηνά (π.χ. ψαραετός-Pandion heliaetus, γερακίνα-Buteo buteo), κορμοράνοι (Phalacrocorax carbo), πάπιες (π.χ. χουλιαρόπαπια-Spatula clypeata), βουτηχτάρια (π.χ. νανοβουτηχτάρι - Tachybaptus ruficollis), τρύγγες (π.χ. λασπότρυγγας - Tringa glareola), κύκνοι (Cygnus olor), φαλαρίδες (Fulica atra), γλάροι (π.χ. ασημόγλαρος - Larus michahellis) πολλά στρουθιόμορφα (κοκκινοκεφαλάς - Lanius senator, σταυρομύτης - Loxia curvirostra, κοκκινολαίμης-Erithacus rubecula, σταχτομυγοχάφτης-Muscicapa striata) κ.λπ. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν αρκετά σπάνια και απειλούμενα είδη για την Ελλάδα, όπως τα Κινδυνεύοντα είδη πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea), ήταυρος (Botaurus stellaris), μαύρος πελαργός (Ciconia nigra) και μουστακογλάρονο (Chlidonias hybrida), τα Τρωτά σαρσέλα (Anas querquedula), αργυροτσικνιάς (Ardea alba), κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides) και λευκός πελαργός (Ciconia ciconia), και ο Σχεδόν Απειλούμενος νυκτοκόρακας (Nycticorax nycticorax). Επιπλέον, τα τεχνητά κανάλια νερού, τα οποία καταλήγουν στη Λιμνοθάλασσα, φαίνεται ότι αποτελούν πόλο έλξης για τουλάχιστον επτά είδη νυχτερίδων, σημαντικός αριθμός για τα δεδομένα της Κεφαλονιάς, τα οποία αναζητούν την τροφή τους σε αυτά, όπως η πτερυγονυχτερίδα (Miniopterus schreibersii), Σχεδόν Απειλούμενο είδος, ο νυχτοβάτης (Nyctalus noctula), η μικρονυχτερίδα (Pipistrellus pygmaeus), σε μεγαλύτερα ύψη ο νυχτονόμος (Tadarida teniotis) κ.λπ. Συνεπώς, η Λιμνοθάλασσα του Κουτάβου αναδεικνύεται επίσης σε σημαντική περιοχή και για αυτή τη ζωική ομάδα. Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η τακτική παρουσία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta, ενός εμβληματικού και Κινδυνεύοντος είδους της Ελληνικής πανίδας, αλλά και παγκοσμίως.
