Το φαράγγι του Πόρου είναι ένα από τα ομορφότερα γεωμορφολογικά φαινόμενα της Κεφαλονιάς. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, στα όρια του οικισμού του Πόρου (Εικόνα 1), κοντά στο λιμάνι, και απέχει από το Αργοστόλι 45km. Αποτελεί ένα φαράγγι σημαντικού μεγέθους το οποίο παρουσιάζει ιδιαίτερο γεωλογικό,αισθητικό, αρχαιολογικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον. Επίσης στη περιοχή απαντώνται πολλά ενδημικά φυτά. Από το φαράγγι του Πόρου περνά ο χείμαρρος Βόχυνας ο οποίος πηγάζει από τη λίμνη Άβυθο (ή Μεγάλη Άκωλη), και κινείται προς τη θάλασσα ενώ το καλοκαίρι στερεύει.
Το φαράγγι του Πόρου (Εικόνα 2) είναι στενά συνδεδεμένο με μύθους της περιοχής που σχετίζονται είτε με την παρουσία του ημίθεου Ηρακλή ή με την παρουσία ενός Δράκου. Πιο αναλυτικά, στις κορυφές του φαραγγιού (που συνέδεε την αρχαία πόλη των Πρόννων στα μεσόγεια με το λιμάνι της, σημ. Πόρος), η μυθολογία θέλει τον Ηρακλή να έχει αφήσει σημάδια από τις πατημασιές του, διαμορφώνοντας έτσι το ανάγλυφο της περιοχής, που καταλήγει στην κοιλάδα των Πρόννων με το αντίστοιχο τοπωνύμιο «Αράκλι», παρήχηση από το «Ηρακλή». Μια παραλλαγή αυτού του μύθου θέλει το ανάγλυφο του φαραγγιού να «σημαδεύεται» από τα ίχνη ενός δράκου και όχι του ήρωα, ο οποίος πιστευόταν ότι ζούσε στο φαράγγι, εξ’ ου και διατηρήθηκε από τους ντόπιους το όνομα «Δράκαινα» σε σπήλαιο που βρίσκεται στο εσωτερικό του. Ενδιαφέρον είναι ότι, αν και υπάρχουν κι άλλες προϊστορικές θέσεις στο φαράγγι, το συγκεκριμένο σπήλαιο διατηρεί Νεολιθικά τέχνεργα καθώς και στοιχεία κατοίκησης και πληθώρα οργανικών καταλοίπων. Από τα παραπάνω ευρήματα, φαίνεται ότι κατά τα προϊστορικά χρόνια στο σπήλαιο τελούνταν συναθροίσεις τελετουργικού χαρακτήρα που πιθανά σχετίζονταν με τη διαδικασία του κυνηγιού, ενώ κατά τα ιστορικά χρόνια χρησιμοποιήθηκε για τη λατρεία του Πάνα, των νυμφών και του Αινήσιου Δία. Στο σπήλαιο της Δράκαινας επίσης, αναγνωρίστηκε η παρουσία καταλοίπων καλλιεργούμενων φυτικών ειδών (σιτάρι, κριθάρι, όσπρια, σταφύλια, οπωροφόρα κ.ά.) καθώς και οστά οικόσιτων ζώων, σηματοδοτώντας την ύπαρξη γεωργίας και κτηνοτροφίας από την 6η κιόλας χιλιετία π.Χ. Επιπλέον, πιστοποιείται και το εμπόριο με άλλες περιοχές της Ελλάδας μέσα από την παρουσία αντικειμένων στο σπήλαιο από υλικά εκτός νησιού, όπως εργαλεία από οψιδιανό Μήλου και μάρμαρο Νάξου. Τέλος, στο σπήλαιο της Δράκαινας ταυτοποιήθηκε η αρχαιότερη παρουσία της ελιάς στο νησί ενώ εξαιρετικού ενδιαφέροντος είναι και η εύρεση μιας μικροσκοπικής φυτικής υφαντικής ίνας!
Γεωποικιλότητα
Το φαράγγι του Πόρου αποτελεί μία καρστική μορφή στενής και βαθιάς χαράδρα με απότομα, σχεδόν κάθετα βραχώδη τοιχώματα, μεγάλου ύψους. Σχηματίζεται μέσα σε συμπαγείς και λευκούς ασβεστόλιθουςτου σχηματισμού «Παντοκράτορα», της Ιονίου ζώνης, ηλικίας Ανώτερο Τριαδικό-Μέσο Λιάσιο (237-182,7εκατ. έτη) (Εικόνα 3). Η διεύθυνση ανάπτυξης του Φαραγγιού είναι ΒΑ-ΝΔ, έχει μήκος 500 μ και το μέγιστο ύψος του είναι περίπου 80μ., δημιουργώντας έτσι ένα επιβλητικό τοπίο. Η δημιουργία του φαραγγιού του Πόρου οφείλεται αρχικά στη λιθολογία της περιοχής, η οποία αποτελείται από ανθρακικά πετρώματα (ασβεστόλιθοι του Παντοκράτορα), στη διαβρωτική δράση των υδάτινων ρευμάτων που συνδέονται με στις ευστατικές κινήσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς (τα τελευταία 2,5εκατ. έτη) όταν η στάθμη της θάλασσας έπεφτε μέχρι και -140μ. κατά τη διάρκεια των παγετωδών περιόδων,καθώς και στην έντονη τεκτονική. Τεκτονικά η περιοχή επηρεάζεται κυρίως από το πιο σημαντικό τεκτονικό γεγονός που λαμβάνει χώρα στο νησί της Κεφαλονιάς, την επώθηση της Ιονίου, με γενική διεύθυνση ΒΒΔ-ΝΝΑ, η οποία πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του Πλειοκαίνου (5,33-2,58 εκατ. έτη). Συγκεκριμένα στην περιοχή του Πόρου υπάρχει μικρή τεκτονική τάφρος με άξονα κάθετο προς τον άξονα της μεγάλης τάφρου (κοιλάδα) των Πρόννων. Η τάφρος αυτή, εξαιτίας της έντονης διαβρωτικής δράσης των υδάτων, και λόγω των έντονων βροχοπτώσεων που επικρατούν στο νησί, εξελίχθηκε στο φαράγγι που βλέπουμε σήμερα.
Βιοποικιλότητα
Αναφορικά με τη χλωρίδα της περιοχής, επισημαίνεται εξ αρχής ότι το διαθέσιμο έδαφος στα κάθετα βράχια του φαραγγιού για την ανάπτυξη φυτών είναι ελάχιστο και συγκεντρώνεται στις εσοχές των βράχων. Τα μοναδικά φυτά που μπορούν να επιβιώσουν σε τέτοια μικροπεριβάλλοντα είναι τα χασμόφυτα. Το πλέον εμβληματικό taxon της κοινότητας των χασμόφυτων της περιοχής είναι το Silene cephallenia subsp. cephallenia, το οποίο αποτελεί ενδημικό του φαραγγιού και δεν εμφανίζεται πουθενά αλλού στον κόσμο! Αποτελεί μία πολυετή πόα ύψους 20-40 cm, η οποία παράγει μικρά άνθη που μπορεί να παρατηρήσει κανείς κατά την περίοδο Ιουνίου-Ιουλίου. Άλλα φυτά που αναπτύσσονται εδώ είναι τα Campanula versicolor, Ephedra campylopoda, Galium sp., Micromeria juliana, Ptilostemon chamaepeuce, Putoria calabrica κ.ά. Επιπλέον, τα απόκρημνα βράχια ευνοούν την παρουσία αρκετών ειδών πουλιών, καθώς έχουν καταγραφεί περισσότερα από 23 είδη. Μεταξύ αυτών, αρκετά στρουθιόμορφα, γλάροι (Larus sp.) και αρπακτικά πτηνά, όπως ο σφηκιάρης (Pernis apivorus) και το βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus). Σημειώνεται ότι στο παρελθόν έχει καταγραφεί στο φαράγγι ο ασημόγλαρος (Larus audouinii) και ο Σταχτοκεφαλάς (Lanius minor), το πρώτο αξιολογημένο ως Τρωτό και το δεύτερο ως Σχεδόν Απειλούμενο για την Ελλάδα.
